1981

12 czerwca

Na forum Komisji Prawa i Praworządności Konwersatorium „Doświadczenie i Przyszłość” zostaje przedstawiony pierwszy dokument zawierający założenia dotyczące odbudowy samorządu terytorialnego w Polsce - Samorząd terytorialny w zreformowanym ustroju gospodarczym PRL (autorzy Jerzy Regulski, Piotr Bury. Aleksandra Jewtuchowicz, Tadeusz Markowski).

9 lipca

Powstaje Społeczny Zespół Samorządów Terytorialnych i Instrumentów Polityki Przestrzennej pod przewodnictwem Jerzego Regulskiego, powiększony następnie o przedstawicieli Społecznego Komitetu Reformy Gospodarczej Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego.

wrzesień

I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność” przyjmuje uchwałę programową, która zawierała postulaty odbudowy samorządu pracowniczego i terytorialnego.

Rozpoczyna się dyskusja w różnych środowiskach:

·         podczas seminarium Komisji Reformy Gospodarczej w Jadwisinie (21-23 października) i w Ojrzanowie (10-12 listopada), zorganizowanych przez Michała Kuleszę i Andrzeja Piekarę,

·         w Stowarzyszeniu Dziennikarzy Polskich (8 grudnia), zorganizowanym przez Stefana Bratkowskiego.

grudzień

Pod kierunkiem Jerzego Regulskiego powstaje Zakład Gospodarki Regionalnej w Instytucie Nauk Ekonomicznych PAN, który stanowił ośrodek prac badawczych nad samorządnością terytorialną.

Prowadzone były wspólne badania Zakładu Gospodarki Regionalnej PAN, Zakładu Ekonomiki Rozwoju Miast Uniwersytetu Łódzkiego oraz zespołu Michała Kuleszy z Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego.

9 marca

Komisja Sejmowa otrzymuje stanowisko Episkopatu Polski w sprawie odbudowy samorządu.

maj

Na zaproszenie Lecha Wałęsy dochodzi do pierwszego spotkania grupy intelektualistów.

15 grudnia

Powstaje Komitet Obywatelski przy Lechu Wałęsie. Zostaje powołana do życia Komisja Samorządu Terytorialnego pod przewodnictwem Jerzego Regulskiego.

25 stycznia

Komisja Samorządu Terytorialnego przyjmuje tezy programowe – „Kierunki rozwoju samorządów terytorialnych w Polsce” – jako podstawę do negocjacji przy „Okrągłym Stole”.

21 lutego

Dochodzi do pierwszego spotkania w ramach „Okrągłego Stołu” podzespołu do spraw stowarzyszeń i samorządu terytorialnego, podczas którego zostaje wydzielona Grupa Robocza do spraw samorządu terytorialnego pod przewodnictwem Jerzego Regulskiego i Wojciecha Sokolewicza.

Kolejne posiedzenia Grupy Roboczej.

4 marca

Ostatnie posiedzenie Grupy Roboczej, na którym podpisano protokół rozbieżności, określający stanowiska obu stron.

kwiecień

Do programu wyborczego Komitetu Obywatelskiego zostaje wpisany postulat odtworzenia samorządu terytorialnego.

4 czerwca

Zwycięstwo „Solidarności” w wyborach parlamentarnych.

29 lipca

Powstaje senacka Komisja Samorządu Terytorialnego pod przewodnictwem Jerzego Regulskiego.

29 lipca

Uchwała Senatu o podjęciu inicjatywy ustawodawczej dotyczącej odbudowy samorządu terytorialnego.

24 sierpnia

Sejm powołuje Tadeusza Mazowieckie na Prezesa Rady Ministrów.

12 września

Expose Tadeusza Mazowieckiego w Sejmie „Rząd będzie intensywnie działał z Sejmem i Senatem w pracach nad stworzeniem prawnych i materialnych warunków uformowania samorządu terytorialnego, tak aby w krótszym niż to przewidziane czasie doprowadzić do wyborów samorządowych”.

18 września

Powstaje Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej, powołana przez senatorów Andrzeja Celińskiego, Aleksandra Paszyńskiego, Jerzego Regulskiego, Jerzego Stępnia oraz posła Waleriana Pańko.

25 września

Powstaje Urząd Pełnomocnika Rządu do spraw Reformy Samorządu Terytorialnego Pełnomocnikiem zostaje Jerzy Regulski. Przewodnictwo Komisji w Senacie obejmuje Jerzy Stępień.

Prowadzone intensywne prace legislacyjne.

29 grudnia

Zmiana Konstytucji RP. Pojawia się zapis „Państwo Polskie gwarantuje samorządowi terytorialnemu udział w sprawowaniu władzy”.

19 stycznia

Senat przyjmuje projekty ustaw: o samorządzie terytorialnym, o pracownikach samorządowych, o ordynacji wyborczej do organów gmin oraz o zmianach w Konstytucji.

25 stycznia

Pierwsze czytanie senackich projektów ustaw w Sejmie.

Premier Tadeusz Mazowiecki kieruje do Sejmu projekty:

ustawy - przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym;

ustawy o terenowych organach rządowej administracji ogólnej

8 marca

Sejm uchwala: zmiany w Konstytucji, ustawę o samorządzie terytorialnym i ordynację wyborczą do organów gmin.

16 marca

Senat nie zgłasza zastrzeżeń do żadnej z trzech ustaw samorządowych.

17 marca

Ukazuje się pierwszy numer tygodnika samorządowego „Wspólnota” pod redakcją Michała Kuleszy.

19marca

Jerzy Stępień rozpoczyna działalność jako Główny Komisarz Wyborczy.

22 marca

Sejm uchwala wniesioną przez Senat ustawę o pracownikach samorządowych oraz proponowaną przez rząd ustawę o terenowych organach rządowej administracji ogólnej.

1 kwietnia

Powstaje sieć delegatów wojewódzkich Pełnomocnika Rządu do spraw Reformy Samorządu Terytorialnego, zorganizowana przez zastępcę Pełnomocnika Jana Króla.

10 maja

Sejm uchwala ustawę – Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych.

17 maja

Sejm przyjmuje ustawę o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczegółowych między organy gmin a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw.

18 maja

Sejm przyjmuje ustawę o ustroju miasta stołecznego Warszawy.

27maja

Pierwsze wybory do rad gmin.

25-26 lipca

Przewodniczący wojewódzkich sejmików samorządowych powołują Krajowy Sejmik Samorządu Terytorialnego.

3-4 sierpnia

60 prezydentów miast na zebraniu w Elblągu powołuje Związek Miast Polskich.

20 sierpnia

Zebrani w Poznaniu przedstawiciele 25 miast z 7 województw (poznańskiego, kaliskiego, konińskiego, bydgoskiego, leszczyńskiego, pilskiego, zielonogórskiego) powołują Koło Prezydentów i Burmistrzów Miast Wielkopolskich, inicjując powstawanie regionalnych stowarzyszeń gminnych.

28 sierpnia

Rozpoczynają pracę rejonowe urzędy administracji rządowej.

7 września

Przedstawiciele sejmików występują z inicjatywą utworzenia Stowarzyszenia Gmin Mazowieckich.

28września

W Poznaniu przedstawiciele sejmików wojewódzkich powołują Krajowy Sejmik Samorządu Terytorialnego.

Zostaje powołane do życia Podlaskie Stowarzyszenie Samorządowe. Ponad 70 gmin zgłosiło akces do Stowarzyszenia.

29września

W Kazimierzu Dolnym powstaje Unia Miasteczek Polskich.

18-19 października

Zjazd założycielski Unii Wielkopolan.

25 listopada

Rząd Tadeusza Mazowieckiego składa dymisję.

14 grudnia

Sejm przyjmuje dymisję rządu.

Sejm uchwala ustawę o dochodach gmin i zasadach ich subwencjonowania.

5 stycznia

Premier Jan Krzysztof Bielecki w swoim expose w Sejmie stwierdza potrzebę wzmocnienia samorządów gminnych.

12 stycznia

Sejm przyjmuje ustawę o podatkach i opłatach lokalnych Dotyczy ona podatków należnych w całości gminie.

14 stycznia

Powstaje Stowarzyszenie Gmin Mazowieckich.

21 stycznia

Jerzy Regulski zostaje odwołany z funkcji Pełnomocnika Rządu, a Jan Król z funkcji jego zastępcy.

26 lutego

Unia Miasteczek Polskich zostaje zarejestrowana jako stowarzyszenie gmin.

15 marca

Premier powołuje zespół pod kierunkiem Jerzego Sulimierskiego do opracowania koncepcji zmian w organizacji terytorialnej państwa.

28 sierpnia

Krajowy Sejmik Samorządu Terytorialnego postanawia zainicjować prace nad projektami ustaw powołujących powiat samorządowy.

7 września

Sejm uchwala ustawę o systemie oświaty, potwierdzającą znaczenie samorządu terytorialnego dla edukacji narodowej.

11 października

Sejm uchwala ustawę o referendum gminnym.

15 stycznia

Prezes Rady Ministrów powołuje Zespół do spraw Reorganizacji Administracji Publicznej pod przewodnictwem senatora Jerzego Stępnia.

4 marca

Zespół do spraw Reorganizacji Administracji Publicznej ogłasza „Wstępne założenia przebudowy administracji publicznej”.

24-27 marca

Pierwsze spotkanie przedstawicieli samorządów lokalnych państw Europy Środkowej i Wschodniej, zorganizowane przez Fundację Rozwoju Demokracji Lokalnej i Uniwersytet Rutgersa w Krakowie.

1 kwietnia

Wchodzi w życie ustawa o dochodach gmin.

15-14 kwietnia

Konferencja Rady Europy „Decentralizacja i wzmocnienie autonomii lokalnej” w Krakowie.

5 czerwca

Sejm uchwala ustawę o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne.

11-13 września

I Ogólnopolska Konferencja Prezydentów, Burmistrzów i Wójtów Gmin Polskich.

7 października

Sejm uchwala ustawę o Regionalnych Izbach Obrachunkowych.

13 października

Powstaje Urząd Pełnomocnika Rządu do spraw Reformy Administracji Publicznej. Pełnomocnikiem zostaje Michał Kulesza.

17 października

Sejm uchwala ustawę o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym (tzw. Mała Konstytucja).

23 stycznia

Pierwsze czytanie ustawy o powiatach. Projekt zostaje skierowany do prac w komisji.

27 stycznia

Pełnomocnik Rządu do spraw Reformy Administracji Publicznej rozsyła ankietę do przewodniczących rad gmin i miast oraz prezydentów, burmistrzów i wójtów w sprawie przynależności gmin do powiatów.

19 lutego

Zjazd delegatów Związku Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej w Poznaniu, podczas którego dokonano wyboru władz Związku.

Jerzy Regulski jako ambasador Polski przy Radzie Europy podpisuje w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej Europejską Kartę Samorządu Lokalnego.

27 kwietnia

Rada Ministrów przyjmuje kierunki reformy administracji publicznej.

30 kwietnia

II Ogólnopolska Konferencja Prezydentów, Burmistrzów i Wójtów Gmin Polskich.

21 maja

Premier Hanna Suchocka powołuje Komisję Wspólną Rządu i Środowisk Samorządowych - obecnie Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego.

25 maja

Rada Ministrów zajmuje pozytywne stanowisko wobec poselskiego projektu ustawy o samorządzie powiatowym.

28maja

Przedstawiciele 14związków i stowarzyszeń gmin powołują Federację Związków i Stowarzyszeń Gmin Polskich.

7 czerwca

W Urzędzie Rady Ministrów zostaje zaprezentowany projekt podziału powiatowego Polski. Przewiduje się 293 powiaty.

16 czerwca

I Kongres Samorządu Terytorialnego.

26 lipca

Sąd Wojewódzki w Poznaniu rejestruje Związek Miast Polskich jako stowarzyszenie gmin.

27 października

Premier Waldemar Pawlak wstrzymuje program pilotażowy, dotyczący przekazania kolejnych kompetencji dużym miastom. Prezydium Krajowego Sejmiku Samorządu Terytorialnego zwraca publicznie uwagę na zahamowanie reform.

13 listopada

Powstaje Liga Regionów powołana przez pięć organizacji regionalnych.

22 listopada

Wchodzi w życie Europejska Karta Samorządu Lokalnego.

26 listopada

III Ogólnopolska Konferencja Prezydentów, Burmistrzów i Wójtów.

30 listopada

Rząd odblokowuje wstrzymany miesiąc wcześniej program pilotażowy dla miast.

25 stycznia

Rada Ministrów przyjmuje projekt ustawy o zmianie ustroju miasta Warszawy.

luty

Rozpoczynają się prace nad projektem ustawy o ustroju województwa, prowadzone przez niezależny zespół ekspertów Instytutu Spraw Publicznych pod przewodnictwem Jana Rokity.

24 lutego

Konwent prezydentów 46 miast pilotażowych krytykuje narzucone przez rząd warunki realizacji tego programu.

11 marca

Sejm uchwala nową, proporcjonalno-większościową ordynację wyborczą do rad gmin.

12-14 kwietnia

Konferencja podsumowująca 3-letni dorobek samorządów, zorganizowana w Krakowie przez Fundację Rozwoju Demokracji Lokalnej i Małopolski Instytut Samorządu Terytorialnego i Administracji.

18 kwietnia

Do laski marszałkowskiej wpływa poselski projekt (UD) ustawy o samorządzie powiatowym.

25 kwietnia

Prezydent LechWałęsa odmawia podpisania nowej ordynacji do rad gmin, wprowadzającej system proporcjonalny w gminach powyżej 15 tys. mieszkańców.

15 maja

IV Ogólnopolska Konferencja Prezydentów, Burmistrzów i Wójtów oraz XVIII Sesja Zgromadzenia KSST domagają się odrzucenia w całości projektu ustawy o systemie oświaty.

Michał Kulesza, Pełnomocnik Rządu do spraw Reformy Administracji Publicznej, podaje się do dymisji w proteście przeciwko polityce rządu.

2 czerwca

Konferencja na temat praw obywatela do samorządu, początkująca prace parlamentarzystów UW, SLD i PSL nad projektem rozdziału samorządowego w Konstytucji.

10 czerwca

Sejm przyjmuje ustawę o zamówieniach publicznych.

19 czerwca

Drugie wolne wybory samorządowe.

13-20 sierpnia

Rząd kieruje ankietę do przewodniczących rad gminnych z pytaniami dotyczącymi rozszerzenia kompetencji gmin i zasadności wprowadzenia powiatów, przy postawieniu alternatywy albo powiat, albo zwiększenie kompetencji gmin i województw.

22 sierpnia

Rada Ministrów wydaje rozporządzenie znoszące Urząd Pełnomocnika Rządu do spraw Reformy Administracji Publicznej oraz rozwiązujące istniejące Biuro.

2 września

Sejm przyjmuje ustawę o samorządowych kolegiach odwoławczych.

25-27 listopada

V Ogólnopolska Konferencja Prezydentów, Burmistrzów i Wójtów, podczas której zostają omówione projekty zapisów konstytucyjnych dotyczących samorządu terytorialnego.

14 grudnia

Około 400 prezydentów miast, burmistrzów, wójtów, radnych demonstruje przed Sejmem i URM przeciwko polityce rządu.

5 stycznia

Sejm przyjmuje projekt ustawy o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym.

19 maja

Uchwalona przez Sejm ustawa o obligacjach dopuszcza możliwość emitowania ich przez gminy.

12 lipca

Sejm przyjmuje ustawę o zadaniach dużych miast.

30 sierpnia

Sejm uchwala nowelizację ustawy o samorządzie terytorialnym.

8 listopada

Sejm uchwala ustawę o zakresie działania niektórych dużych miast oraz o miejskich strefach usług publicznych.

24 listopada

Sejm uchwala zmiany w ustawie o finansowaniu gmin.

24 listopada

Ustawa o zmianie zakresu działania niektórych miast oraz o miejskich strefach usług publicznych (tzw. ustawa o dużych miastach).

1 stycznia

Gminy przejmują prowadzenie szkół podstawowych.

27 czerwca

Sejm uchwala pakiet ustaw dotyczących reformy centrum administracyjnego. Zadania związane z funkcjonowaniem administracji publicznej i współpracą z samorządem ma przejąć Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji.

5 lipca

Sejm koryguje nowelizację ustawy o samorządzie terytorialnym w związku ze stwierdzeniem przez Trybunał Konstytucyjny jej niezgodności z Konstytucją.

20 listopada

Sejm uchwala ustawę o gospodarce komunalnej.

1 stycznia

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji przejmuje sprawy administracji i samorządu. Urząd Rady Ministrów ulega likwidacji.

Rozpoczyna działalność Sądecka Miejska Strefa Usług Publicznych.

16 stycznia

Komisja Konstytucyjna Zgromadzenia Narodowego przyjmuje projekt nowej ustawy zasadniczej.

10 marca

Prezydent Aleksander Kwaśniewski zgłasza projekt ustawy wprowadzający bezpośrednie wybory wójtów i burmistrzów.

1 kwietnia

Zgromadzenie Narodowe przyjmuje w trzecim czytaniu nową Konstytucję.

25 kwietnia

Nowa Konstytucja zostaje zatwierdzona w powszechnym referendum.

17 czerwca

Zespół Instytutu Spraw Publicznych pod kierunkiem Jana Rokity prezentuje projekt ustawy o samorządowych władzach wojewódzkich i o administracji rządowej na tym szczeblu.

20 września

W wyborach parlamentarnych zwycięża Akcja Wyborcza Solidarność, która tworzy koalicyjny rząd z Unią Wolności.

5 czerwca

Sejm uchwalił ustawy o samorządzie powiatowym oraz o samorządzie województwa.

16 lipca

Sejm uchwalił ustawę Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw.

11 października

Wybory do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw.

1 stycznia

Weszły w życie ustawy o samorządzie powiatowym oraz o samorządzie województwa -wszedł w życie zasadniczy trójstopniowy podział terytorialny państwa.

26 - 27 lutego

Zebranie Założycielskie Związku Powiatów Polskich w Nowym Sączu.

17 marca

Sąd Okręgowy w Warszawie wpisał do rejestru stowarzyszenia pn. Związek Powiatów Polskich z siedzibą w Warszawie.

29 czerwca

Ustanowienie dzień 27 maja Dniem Samorządu Terytorialnego - uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej na 10-lecie odrodzenia polskiego samorządu terytorialnego.

15 marca

Sejm uchwalił ustawę o ustroju miasta stołecznego Warszawy.

20 czerwca

Sejm uchwalił ustawę o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta.

25 czerwca

Sąd Rejonowy dla Miasta St. Warszawy zarejestrował Związek Województw Rzeczypospolitej Polskiej.

21 września

I Zgromadzenie Ogólne Związku Województw Rzeczypospolitej Polskiej.

27 października

Wybory do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz wybory wójtów, burmistrzów i prezydentów miast.

1 maja

Przystąpienie Polski do UE.

6 maja

Sejm uchwalił ustawę o Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego oraz o przedstawicielach Rzeczypospolitej Polskiej w Komitecie Regionów Unii Europejskiej.

12 listopada

Wybory do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz wybory wójtów, burmistrzów i prezydentów miast.

5 marca

Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej dla uczczenia 20. rocznicy odrodzenia samorządu terytorialnego w Polsce.

7 października

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Bronisław Komorowski inauguruje działalność Forum Debaty Publicznej „Samorząd terytorialny dla Polski”.

21 listopada

Wybory do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, Rady m.st. Warszawy i rad dzielnic m.st. Warszawy oraz wyborów wójtów, burmistrzów i prezydentów miast.

5 stycznia

Sejm uchwala ustawę - Kodeks wyborczy.

21 listopada

Rozporządzenie RM w sprawie utworzenia Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji .

30 sierpnia

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Bronisław Komorowski kieruje do Sejmu RP projekt ustawy o współdziałaniu w samorządzie terytorialnym na rzecz rozwoju lokalnego i regionalnego oraz o zmianie niektórych ustaw.

16 listopada

Wybory do rad gmin, rad powiatów, sejmików województw i rad dzielnic m.st. Warszawy oraz wyborów wójtów, burmistrzów i prezydentów miast.

8 stycznia

Prezydent Bronisław Komorowski kieruje do Sejmu projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks Wyborczy.