Historia zrzeszania się kobiet wiejskich w organizacje na ziemiach polskich sięga połowy XIX wieku. W 1866 roku w Piasecznie, miejscowości leżącej w obecnym województwie pomorskim, wybitny działacz społeczny, Juliusz Kraziewicz (1829-1895), założył organizację pn. „Towarzystwo Gospodyń”. 4 lata wcześniej, także za jego sprawą, powstało w tej samej miejscowości „Włościańskie Towarzystwo Rolnicze”, które było protoplastą kółek rolniczych.

Jednakże pierwsza organizacja, która otrzymała nazwę „Koło Gospodyń Wiejskich”, została założona w roku 1877 we wsi Janisławice, w obecnym województwie łódzkim, przez Filipinę Płaskowicką (1847-1881) - nauczycielkę,  działaczkę oświatową oraz obrończynię języka polskiego w zaborze rosyjskim.

Termin „koło gospodyń wiejskich” stał się na tyle popularny, że od 1918 roku używany jest powszechnie w odniesieniu do organizacji kobiet wiejskich.

W dwudziestoleciu międzywojennym została powołana Centralna Organizacja Kół Gospodyń Wiejskich, zrzeszająca koła z całej Polski. W 1938 roku organizacja ta liczyła 52,7 tys. członkiń działających w 2,8 tys. kół.

Do 1982 roku podstawę prawną działalności Kół Gospodyń Wiejskich stanowiło rozporządzenie Prezydenta RP z 1932 roku Prawo o stowarzyszeniach. Po tym czasie, KGW funkcjonowały jako wyodrębnione jednostki organizacyjne kółek rolniczych, na podstawie ustawy O społeczno-zawodowych organizacjach rolników.

W 2018 roku Prezydent RP Andrzej Duda podpisał obecnie obowiązującą ustawę z dnia 9 listopada 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich (Dz. U. 2018 poz. 2212 z późn. zm.).

Zgodnie z jej zapisami koło gospodyń wiejskich to dobrowolna, niezależna od administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego, samorządna społeczna organizacja mieszkańców wsi. Reprezentuje ona interesy kobiet wiejskich oraz ich rodzin, działała na rzecz poprawy ich sytuacji społeczno-zawodowej, a także wspiera rozwój terenów wiejskich.

Do zadań kół gospodyń wiejskich należą w szczególności:

1. prowadzenie działalności społeczno-wychowawczej i oświatowo-kulturalnej w środowiskach wiejskich;
2. prowadzenie działalności na rzecz wszechstronnego rozwoju obszarów wiejskich;
3. wspieranie  rozwoju przedsiębiorczości kobiet;
4. inicjowanie i prowadzenie działań na rzecz poprawy warunków życia i pracy kobiet na wsi;
5. upowszechnianie i rozwijanie form współdziałania, gospodarowania i racjonalnych metod prowadzenia gospodarstw domowych;
6. reprezentowanie interesów środowiska kobiet wiejskich wobec organów administracji publicznej;
7. rozwijanie kultury ludowej, w tym w szczególności kultury lokalnej i regionalnej.

Nadzór nad działalnością kół gospodyń wiejskich sprawuje Prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa we współpracy z Pełnomocnikiem Rządu do spraw lokalnych inicjatyw społecznych. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa prowadzi Krajowy Rejestr Kół Gospodyń Wiejskich. Z chwilą wpisu do Rejestru koło gospodyń wiejskich nabywa osobowość prawną.

Zgodnie z ustawą, koło może zostać założone przez co najmniej dziesięć osób. Członkiem koła gospodyń wiejskich może być każda osoba, która ukończyła 18 lat i której miejscem zamieszkania jest wieś będąca terenem działalności koła. Jednocześnie ustawa stanowi, że w działalności koła gospodyń wiejskich mogą brać także udział osoby, które ukończyły 13 lat. Osoby te mogą również tworzyć młodzieżowe i dziecięce organizacje wspomagające realizację celów koła.

Do lutego 2021 roku do Krajowego Rejestru Kół Gospodyń Wiejskich wpisano ponad 9,7 tys. organizacji. Najwięcej kół zarejestrowano w województwie wielkopolskim.